ارزیابی رابطه رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران ‏‎‎‏(75-1347)

در بین مقوله های مختلف اقتصادی، دو مساله ((رشد اقتصادی و توزیع درآمد)) از اهمیت خاصی برخوردار بوده و با پیدایش ((اقتصاد توسعه)) توجه به این موضوع پر رنگ تر شده است. لازمه رشد اقتصادی انباشت سرمایه است که از طریق تجمع پس انداز خانوارها حاصل می گردد. مطالعات دهه های شصت و هفتاد میلادی، عمدتا مبتنی بر این فرض بود که نسبت پس انداز به درآمد گروهها متناسبا افزایش پیدا می کند، لذا جامعه در مراحل ا ولیه توسعه که نیاز به حجم بالای سرمایه گذاری دارد، به ناچار باید درجه ای از نابرابری توزیع درآمد را بپذیرد تا به تدریج پس از توسعه ظرفیتها و افزایش منابع، امکان سیاستهای توزیعی فراهم گردد.بر این اساس جمله معروف ((توزیع درآمد برای آنکه بهتر شود باید برتر شود)) تحت عنوان ((راهبرد تقدم رشد بر باز توزیع)) در قالب مطالعات تجربی و سیمون کوزنتس (فرضیه ‏‎u‎‏ وارون) تبدیل به فرضیه ای فراگیر شد. آزمون فرضیه کوزنتس در اقتصاد ایران و به دست آوردن ارتباط متقابل رشد اقتصادی و توزیع درآمد به دلیل اهمیتی که مبحث عدالت اجتماعی در مبانی ارزشی دارد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش ضمن بررسی روند رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران طی سالهای (75-1347) و آزمون رابطه بین رشد و توزیع درآمد براساس یک مطالعه اقتصادسنجی، نتایج زیر بدست آمده است: - براساس تمام شاخصهای نابرابری توزیع درآمد، وضعیت توزیع درآمد در کل کشور طی سالهای پس از انقلاب اسلامی بهبود نسبی را نشان می دهد.- تولید ناخالص داخلی طی سالهای 56-1347 دارای رشد بسیار بالایی بوده است. اما در اثر وقوع انقلاب و همچنین جنگ تحمیلی و تحریم های اقتصادی، تولید ناخالص داخلی دچار کاهش شده اما پس از خاتمه یافتن جنگ و آغاز برنامه های توسعه، تولید ناخالص داخلی طی سالهای 75-1368 شاهد رشد مناسبی بوده است.- بررسی فرضیه کوزنتس در ایران نشان می دهد که این فرضیه در اقتصاد ایران تایید نمی شود. در مطالعه تجربی ایران، علاوه بر دلایل نظری بایستی به یک نکته دیگر نیز توجه کرد، در اکثر کشورهای جهان رشد اقتصادی و افزایش درآمد سرانه ناشی از افزایش پس انداز و سرمایه گذاری است، در حالیکه در ایران به علت ساختار متفاوت اقتصادی، افزایش درآمد سرانه و رشد اقتصادی ناشی از افزایش درآمد نفتی است. به همین دلیل تغییرات توزیع درآمد ناشی از تغییرات سرانه که سابقه تاریخی کشورهای صنعتی نشان می دهد در ایران مشهود نیست.